در تاریخ دریانوردی جهان، سفرهای اکتشافی متعددی ثبت شده است، اما شاید هیچکدام به اندازه سفر فردیناند ماژلان پرتغالی حائز اهمیت نباشد. سفری که در سال 1519 میلادی آغاز شد و در نهایت به اولین گردش موفق به دور کره زمین با کشتی تبدیل شد. این سفر پر ماجرا که با پنج کشتی و 267 خدمه آغاز شد، داستانی پر از شجاعت، اکتشاف و البته تراژدی را در دل خود جای داده است.
زمینه تاریخی و آغاز سفر ماژلان
در اواخر قرن پانزدهم میلادی، جهان دریانوردی بین دو قدرت بزرگ اسپانیا و پرتغال تقسیم شده بود. طبق معاهده تردسیاس، مناطق شرقی از خط فرضی که از شرق برزیل میگذشت متعلق به پرتغال و مناطق غربی آن متعلق به اسپانیا بود. در چنین شرایطی، ماژلان که ابتدا به دنبال حمایت پادشاه پرتغال بود، پس از رد درخواستش به دربار اسپانیا روی آورد.
طرح ماژلان این بود که با حرکت به سمت جنوب قاره تازه کشف شده آمریکا، راهی به سمت جزایر ادویه در شرق آسیا پیدا کند. این طرح مورد استقبال چارلز اول، پادشاه اسپانیا قرار گرفت و در نهایت در 20 سپتامبر 1519، ناوگان پنج کشتی ماژلان سفر خود را آغاز کرد.
چالشهای مسیر و کشف تنگه ماژلان
در طول مسیر، ناوگان ماژلان با چالشهای متعددی روبرو شد. آب و هوای طوفانی اقیانوس اطلس، شورش ناخداهای اسپانیایی که تمایلی به فرمانبرداری از یک پرتغالی نداشتند، و از دست دادن دو کشتی، تنها بخشی از مشکلات بود. ماژلان در جستجوی راهی به سمت غرب، چندین بار وارد رودخانههای بزرگ از جمله ریودوژانیرو شد، اما هر بار مجبور به بازگشت شد.
سرانجام، پس از ماهها جستجو، ماژلان موفق به کشف تنگهای شد که امروزه به نام خودش، تنگه ماژلان نامیده میشود. این کشف مهم، راه را برای ورود به اقیانوس جدیدی باز کرد که ماژلان به دلیل آرامش آبهای آن، نامش را اقیانوس آرام یا پاسیفیک گذاشت.
سفر در اقیانوس آرام و سرنوشت ماژلان
عبور از اقیانوس آرام، یکی از سختترین مراحل سفر بود. کمبود آذوقه، بیماری اسکوربوت، و مرگ تعدادی از خدمه، شرایط دشواری را رقم زد. پس از رسیدن به جزیره گوام و سپس فیلیپین، ماژلان درگیر مناقشات محلی شد و در نبردی در جزیره ماکتان جان خود را از دست داد.
پس از مرگ ماژلان، بازماندگان سفر با دو کشتی به راه خود ادامه دادند و سرانجام به جزایر ادویه (مالوکو) رسیدند. در آنجا، انبارهای خود را از ادویههای گرانبها پر کردند و آماده بازگشت شدند.
بازگشت به اسپانیا و میراث سفر ماژلان
در مسیر بازگشت، تنها یک کشتی به نام ویکتوریا توانست با عبور از آبهای تحت کنترل پرتغال و دور زدن قاره آفریقا، به اسپانیا برسد. این کشتی با فرماندهی خوان سباستین الکانو و تنها 18 خدمه باقیمانده، در تابستان 1522 به بندر اولیه خود بازگشت.
این سفر سه ساله که با بار گرانبهایی از ادویه به پایان رسید، نه تنها هزینههای خود را جبران کرد، بلکه سود قابل توجهی نیز به همراه داشت. اما مهمتر از سود مادی، دستاوردهای علمی و جغرافیایی این سفر بود که تا 58 سال بعد هیچکس نتوانست آن را تکرار کند. این سفر تاریخی، به عنوان بزرگترین سفر دریایی عصر اکتشافات شناخته میشود و نقش مهمی در شناخت جغرافیای جهان ایفا کرد.
منابع:
- جایگاه فرهنگ و زبان فارسی در شبه قاره هند – مرتضی فلاح
- علل گسترش و رواج زبان و ادب فارسی در هند – خان محمد عامر
- تاثیر زبان و ادب فارسی بر هند دوره گورکانیان تا پایان اورنگ زیب – مجتبی گراوند – سید غلامعلی رخشان
- تاریخ ادبیات فارسی در شبه قاره هند ( ۱۷۰۷ – ۱۹۷۲ ) سید فیاض محمود – سید وزیرالحسن عابدی
آدرس کانال یوتیوب دروازه تاریخ