روابط هلند با ایران
هلند در دوران صفویه مهم ترین طرف تجارت با ایران بود؛ ولی چرا تا قبل از اون روابط ایران و هلند زودتر شکل نگرفته؟
اگر بخوایم بطور خلاصه این موضوع رو توضیح بدیم به دو نکته میرسیم: اولین مورد این بود که پرتغالی ها،انگلیسی ها و فرانسوی ها در روابط با ایران پیشی گرفته بودند و دومین مورد این بود که زبان و مردم هلند برای ایرانیان ناشناخته بود!
ایران و هلند در دوران شاه عباس کبیر روابط خود را آغاز کردند. هلندی ها پس از موفقیت چشمگیر در تجارت ادویه با کشورهای جنوب شرقی آسیا،برای بدست آوردن ابریشم ایران و تغییر مسیر صادرات ابریشم ایران از خشکی به دریا در سال 1623 به ایران اومدند.
در واقع اتفاقی که هلندی ها رو به سمت ابریشم ایران سوق داد این بود که یکی از کشتی های پرتغالی حامل ابریشم ایران بدست هلندی ها افتاد و درآمدت هنگفتی که از فروش عدلها نصیب هلندی ها شد اونها رو به ابریشم ایران علاقمند کرد.
اولین سفیر هلند در ایران
در نتیجه ی دعوت نامه ای که شاه عباس کبیر از طریق موسی بیگ (اولین سفیر ایران در هلند) برای شورای ایالت هلند فرستاد ؛ هلندی ها بر خلاف عدم اشتیاق به این کار اما برای جلب رضایت شاه ایران سفیری را به ایران فرستادند.
در این بین معلوم نبود که چرا تاجر ورشکته ای که هیچ تجربه ای در امور تجارت با ایران و روابط با اسیا نداشت را انتخاب کردند! و این شخص کسی نبود به جز یان اسمیت…
ویس نیخ در یکی از نامه های خودش به روسای کمپانی درباره ی یان اسمیت اینچنین مینویسه:
(در اینجا بطور آشکار گفته میشود که کمپانی با فرستادن یان اسمیت اشخاصی مانند یان اسمیت سعی نموده که در مقابل اعزام موسی بیگ دست به عمل بزند و باین وسیله رفتار و کردار موسی بیگ را برای ایرانیان بازسازی کند.)
گویا طرفین یعنی هلند و ایران هیچ کدام از عملکرد سفیران کشورهای مقابل راضی نبودند؛ نه هلندی ها از موسی بیگ و نه ایرانیان از یان اسمیت!
اما یان اسمیت در دوره سفارت خود اگر یک کار با ارزش کرده باشه همین نوشتن سفرنامه در طی ماموریت خودش بوده. او طی سفر خود از شهرهای مختلف ایران حرف زده و ویژگی های آب و هوایی و جغرافیایی و حتی فرهنگ مردم رو از زبان خودش توصیف کرده یکی از جالب ترین توصیفاتش وقتی بوده که وارد اصفهان شده و ما برای حسن ختام این متن قسمتی از این متن رو برای شما از زبان یان اسمیت میگذاریم:
اصفهان از زبان یان اسمیت
(اصفهان مرکز حکومت ایران است که در مدار ۲۳ درجه‌ی شمالی قرار گرفته و از نظر وسعت بپای آمستردام میرسد ولی اگر شهرکها و دهات اطراف را هم به آن اضافه کنیم به اندازه‌ی پاریس میشود. اصفهان دارای جمعیت زیاد و ساختمانهای متراکم است که منظره ی خارجی منازل آن بعلت خشت و گلی بودن بسیار زننده میباشد؛ ولی برعکس منظره‌ی داخلیِ خانه ها بمراتب بهتر است؛ زیرا دیوار های گل و سفید شده را معمولا بطرز هنرمندانه ای با رنگ و گاهی آب طلا تزئین میکنند.
چوب در اینجا بدلیل گرانی قیمت زیاد بکار برده نمیشود و هیزم مصرفی برای سوخت را از سافت ۲۰ الی ۴۰ مایلی با شتر به شهر می آورند که در نقاط متعدد به مردم فروخته میشود.
اصفهان در کنار کوه قرار گرفته و اطراف شهر دارای دره های زیباییست. وضع ازراق در اینجا بد نیست زیرا بطور مرتب از شهرهای اطراف به اصفهان حمل میشود. انواع میوه جات در اصفهان به وفور یافت میشود و مردم از آنها بصورت مختلف استفاده میکنند.
در اوایل سلطنت شاه فقید اصفهان به این صورت نبود. تبدیل آن به شکلِ فعلی نتیجه‌ی علاقع و کوشش مخصوصی است که شاه عباس از خود نشان داده. وی برای آبادی اصفهان اقدام به ساختن و برپاکردن قصرها؛ باغها و منازل مختلف نمود و از جمله یک مسجد با مناره های زیبا ساخت که هنوز ناتمام است.
او برای نگهداری و آبادی شهر هزاران نفر از مسیحیان سرزمینهای ترک و مسیحی نشین که فتح کرده بود را به اصفهان کوچ داد؛ که در میان آنها عده ای بازرگان و سرمایه دار نیز وجود داشتند. شاه عباس این گروه از مسیحیان را در محله ای جداگانه اسکان داد و آنها در این نقطه منازل و باغهای بسیار زیبایی برای سکونت خانواده‌ی خود بنا کردند که فعلا در کمال صلح و صفا در آنها به سر میبرند.
در میان اینگروه بازرگانانی وجود داشت که به امر تجارت با کشورهای خارجی پرداختند و از این راه منافع فراوانی برای ایران بدست آوردند.)
در این بخش سعی کردیم در تکمیل توضیح ویدیوی مربوط به هلند بخشی از سفر نامه ی سفیر هلند در ایران را بیاریم؛ اگر مایل بودید در مورد هلند و روابط اون با ایران بیشتر بدونید بهتون پیشنهاد میکنم ویدیوی مربوط به آن رو نگاه کنید.
