محمد علی فروغی؛ از معلمی تا نخست وزیری در دوران پهلوی

محمد علی فروغی از برجسته‌ ترین شخصیت‌های سیاسی و فرهنگی تاریخ معاصر ایران است که نقش مهمی در انتقال قدرت از قاجار به پهلوی داشت. او که در سال ۱۲۵۶ در تهران متولد شد، در خانواده‌ای فرهیخته رشد کرد و توانست با تکیه بر دانش و توانایی‌های خود به مقام‌های مهمی همچون نخست وزیری، وزارت و نمایندگی مجلس دست یابد. در این مقاله به بررسی زندگی و خدمات این شخصیت تأثیرگذار می‌پردازیم.

دوران تحصیل و آغاز فعالیت‌های فرهنگی

محمد علی فروغی در خانواده‌ای اهل علم و ادب به دنیا آمد. پدرش محمدحسین فروغی (ذکاءالملک اول) از دانشمندان و شعرای برجسته عصر ناصری بود. او از پنج سالگی تحت تعلیم پدر قرار گرفت و ادبیات فارسی و عربی را آموخت. سپس وارد مدرسه دارالفنون شد و پس از مدتی تحصیل در رشته پزشکی، به فلسفه و تاریخ روی آورد. تسلط او به زبان‌های فرانسه و انگلیسی باعث شد با اندیشه‌های فیلسوفان اروپایی آشنا شود. فروغی در جوانی نقاشی را نزد کمال‌الملک آموخت و در ازای آن به او زبان فرانسه یاد می‌داد.

ورود به عرصه سیاست و دوران مشروطه

با آغاز نهضت مشروطه، فروغی که تا آن زمان بیشتر در حوزه فرهنگی فعالیت می‌کرد، وارد عرصه سیاست شد. او پس از صدور فرمان مشروطیت در سازمان اداری مجلس مشغول به کار شد و کتابخانه‌ای تأسیس کرد. در مجلس دوم و سوم به عنوان نماینده تهران انتخاب شد و مدتی نیز ریاست مجلس را بر عهده داشت. در این دوران در سمت‌های مختلفی از جمله وزارت عدلیه، وزارت دارایی و ریاست دیوان عالی کشور خدمت کرد.

نقش فروغی در انتقال قدرت به پهلوی

پس از کودتای ۱۲۹۹، فروغی در کابینه مستوفی‌الممالک به عنوان وزیر خارجه با رضاخان که وزیر جنگ بود آشنا شد. او در دوره نخست‌ وزیری رضاخان، سمت وزارت خارجه و مالیه را بر عهده داشت و توجه و رضایت رضاخان را جلب کرد. با انتقال سلطنت از قاجار به پهلوی، فروغی به عنوان اولین نخست‌وزیر دوره پهلوی منصوب شد و مراسم تاجگذاری رضاشاه را برگزار کرد.

خدمات فرهنگی و دیپلماتیک

محمد علی فروغی علاوه بر فعالیت‌های سیاسی، خدمات ارزنده‌ای در حوزه فرهنگ انجام داد. او در تأسیس دانشگاه تهران نقش مهمی داشت و در برگزاری جشن هزاره فردوسی و تأسیس فرهنگستان ایران برای احیای زبان فارسی تلاش کرد. در عرصه دیپلماسی نیز به عنوان سفیر ایران در ترکیه خدمت کرد و روابط نزدیکی با کمال آتاتورک برقرار نمود. همچنین در جامعه ملل به ریاست انتخاب شد و در زمینه مبارزه با برده‌داری و تجارت تریاک فعالیت‌های مؤثری انجام داد.   برای مطالب بیشتر و شناخت بیشتر ویدئو رو ببینید.

منابع:

• شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران – دکتر باقر عاقلی
• بازیگران عصر پهلوی – محمود طلوعی